Sedert enkelejaren wordt de voedingssector geconfronteerd met de verplichte implementatie van een preventiesysteem voor schade aan de consument ten gevolge van het verbruik van voedingsmiddelen. Dit systeem, HACCP, of "Hazard analysis critical control point", genaamd omvat de gevarenanalyse en de bepaling van kritische controlpunten om deze gevaren te beheersen. De ondernemingen, KMO en ambachtelijke bedrijven, moeten dus voor hun productiemethode de mogelijke gevaren opsporen en de productiestappen bepalen die specifiek moeten gecontroleerd worden om schade aan de consument te vermijden. De dag van vandaag is de beschikbare informatie weinig verspreid en kampen KMO en vakman met tijd- en geidgebrek en een tekort aan deskundig personeel om dit preventiesysteem te implementeren. Uit statistieken blijkt dat de kosten voor de realisatie van een HACCP-systeem en de opvolging ervan 2 tot 5 percent van de omzetcijfers bedragen, hetgeen toch een aanzienlijke som is. Dit alles kan echter op lange termijn leiden tot een betere werkorganisatie, hetgeen winst betekent voor de onderneming. De realisatie van dit systeem brengt echter specifieke problemen met zich mee: het opstellen van een reinigingsen ontsmettingsplan, verbeteringen van de infrastructuur van de gebouwen, opleiding van het personeel, opspoorbaarheid van de producten, opstellen van een documentatiesysteem, schrijven van procedures, het up to date houden van dossiers, enz. Om de beschikbaarheid van informatie omtrent HACCP te verbeteren, werd een project opgestart door de Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) en de Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback) en gefinancierd door de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden. Verschillende inspectiediensten werden initieel aangesproken om de verschillende praktijkproblemen op te lossen. De realisatie van een HACCP-systeem is in zijn totaliteit een wettelijke vereiste. Aan dit project werkten 32 KMO's en vakmensen mee, verspreid over heel België, die het geheel van de voedingsectoren vertengenwordigen, zowel wat betreft grootte van de ondernemingen als de verschillende deelsectoren. Door deze tweejarige studie werden de technische en praktische noden van de bedrijven duidelijk gemaakt. Dit heeft geleid tot het opstellen van sectorspecifieke vademecums voor de implementatie van het systeem. In deze vademecums wordt de praktijk weerspiegeld en een maximum aan technische en praktische informatie bij elkaar gebracht waarover bedrijven anders moeilijk kunnen beschikken bij gebrek aan tijd of middelen.

Sedert enkelejaren wordt de voedingssector geconfronteerd met de verplichte implementatie van een preventiesysteem voor schade aan de consument ten gevolge van het verbruik van voedingsmiddelen. Dit systeem, HACCP, of "Hazard analysis critical control point", genaamd omvat de gevarenanalyse en de bepaling van kritische controlpunten om deze gevaren te beheersen. De ondernemingen, KMO en ambachtelijke bedrijven, moeten dus voor hun productiemethode de mogelijke gevaren opsporen en de productiestappen bepalen die specifiek moeten gecontroleerd worden om schade aan de consument te vermijden. De dag van vandaag is de beschikbare informatie weinig verspreid en kampen KMO en vakman met tijd- en geidgebrek en een tekort aan deskundig personeel om dit preventiesysteem te implementeren. Uit statistieken blijkt dat de kosten voor de realisatie van een HACCP-systeem en de opvolging ervan 2 tot 5 percent van de omzetcijfers bedragen, hetgeen toch een aanzienlijke som is. Dit alles kan echter op lange termijn leiden tot een betere werkorganisatie, hetgeen winst betekent voor de onderneming. De realisatie van dit systeem brengt echter specifieke problemen met zich mee: het opstellen van een reinigingsen ontsmettingsplan, verbeteringen van de infrastructuur van de gebouwen, opleiding van het personeel, opspoorbaarheid van de producten, opstellen van een documentatiesysteem, schrijven van procedures, het up to date houden van dossiers, enz. Om de beschikbaarheid van informatie omtrent HACCP te verbeteren, werd een project opgestart door de Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) en de Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback) en gefinancierd door de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden. Verschillende inspectiediensten werden initieel aangesproken om de verschillende praktijkproblemen op te lossen. De realisatie van een HACCP-systeem is in zijn totaliteit een wettelijke vereiste. Aan dit project werkten 32 KMO's en vakmensen mee, verspreid over heel België, die het geheel van de voedingsectoren vertengenwordigen, zowel wat betreft grootte van de ondernemingen als de verschillende deelsectoren. Door deze tweejarige studie werden de technische en praktische noden van de bedrijven duidelijk gemaakt. Dit heeft geleid tot het opstellen van sectorspecifieke vademecums voor de implementatie van het systeem. In deze vademecums wordt de praktijk weerspiegeld en een maximum aan technische en praktische informatie bij elkaar gebracht waarover bedrijven anders moeilijk kunnen beschikken bij gebrek aan tijd of middelen.

Dans le cadre des programmes Interreg II et III financés par l'Union européenne, la FUSAGx et l'ADRIANOR ont uni leurs compétences sous l'intitulé de projet « HACCP organoleptique - Développement et mise en place de la méthode HACCP et des indicateurs de qualité pour la maîtrise des risques organoleptiques ». Ce projet a permis de développer et d'adapter la méthodologie HACCP à la problématique organoleptique en partenariat avec des entreprises-pilotes. C'est le fruit de cette expérience de terrain qui est présenté dans cet ouvrage. L'HACCP constitue un outil complet et reconnu de gestion de la sécurité sanitaire des produits alimentaires. Aujourd'hui, il apparaît que la méthode HACCP est une démarche analytique qui peut s'adapter à d'autres problématiques portant sur l'optimisation des process, telles que l'évaluation des risques organoleptiques, nutritionnels ou allergènes. Si l'entreprise maîtrise la qualité sanitaire de ses produits, condition de base indispensable, elle doit pouvoir se différencier de ses concurrents par d'autres aspects permettant d'augmenter l'attractivité du produit comme, par exemple, la garantie d'une qualité organoleptique constante. Ce livre s'adresse donc à des entreprises dynamiques, soucieuses d'apporter une plus-value à leurs produits et de se distinguer sur le marché. Les secteurs ciblés sont ceux des aliments à humidité intermédiaire (AHI) : confitures, miels, saucissons, produits de charcuterie salés, séchés et/ou fumés, certaines pâtisseries... Ce guide se veut essentiellement pratique. Il parait toutefois indispensable de présenter les altérations les plus souvent rencontrées ainsi que quelques méthodes d'analyse. Ce guide donne en outre quelques pistes utiles pour l'établissement de la durée de vie. Les préalables à la mise en place de l'HACCP sont également rappelés, avant d'exposer la méthode HACCP proprement dite, transposée à la maîtrise des dangers organoleptiques. Cette partie théorique se termine par la présentation de la marche à suivre pour diagnostiquer le niveau de maîtrise de la qualité par l'entreprise (audit organoleptique). Plusieurs de ces chapitres théoriques sont accompagnés de fiches techniques. Une seconde partie propose deux exemples pratiques. Pour les deux produits choisis, l'analyse des dangers a été réalisée de la façon la plus complète possible. Des exemples de points critiques, de mesures de surveillance et d'actions correctives sont également présentés. Enfin, un site internet permet d'accéder à des modèles de fiches vierges et à un formulaire pour l'audit organoleptique téléchargeables.