• par VERMEULEN, P. (coord.) ; JORGENSEN, J.S. (coord.) ; PIERNA, J.A.F. (coord.) ; BERBEN, G. (coord.) et BAETEN, V. (coord.)
  • par DELACHARLERIE, S. ; de BIOURGE, S. ; CHÈNÉ, C. ; SINDIC, M. et DEROANNE, C.

    Dans le cadre des programmes Interreg II et III financés par l'Union européenne, la FUSAGx et l'ADRIANOR ont uni leurs compétences sous l'intitulé de projet « HACCP organoleptique - Développement et mise en place de la méthode HACCP et des indicateurs de qualité pour la maîtrise des risques organoleptiques ». Ce projet a permis de développer et d'adapter la méthodologie HACCP à la problématique organoleptique en partenariat avec des entreprises-pilotes. C'est le fruit de cette expérience de terrain qui est présenté dans cet ouvrage. L'HACCP constitue un outil complet et reconnu de gestion de la sécurité sanitaire des produits alimentaires. Aujourd'hui, il apparaît que la méthode HACCP est une démarche analytique qui peut s'adapter à d'autres problématiques portant sur l'optimisation des process, telles que l'évaluation des risques organoleptiques, nutritionnels ou allergènes. Si l'entreprise maîtrise la qualité sanitaire de ses produits, condition de base indispensable, elle doit pouvoir se différencier de ses concurrents par d'autres aspects permettant d'augmenter l'attractivité du produit comme, par exemple, la garantie d'une qualité organoleptique constante. Ce livre s'adresse donc à des entreprises dynamiques, soucieuses d'apporter une plus-value à leurs produits et de se distinguer sur le marché. Les secteurs ciblés sont ceux des aliments à humidité intermédiaire (AHI) : confitures, miels, saucissons, produits de charcuterie salés, séchés et/ou fumés, certaines pâtisseries... Ce guide se veut essentiellement pratique. Il parait toutefois indispensable de présenter les altérations les plus souvent rencontrées ainsi que quelques méthodes d'analyse. Ce guide donne en outre quelques pistes utiles pour l'établissement de la durée de vie. Les préalables à la mise en place de l'HACCP sont également rappelés, avant d'exposer la méthode HACCP proprement dite, transposée à la maîtrise des dangers organoleptiques. Cette partie théorique se termine par la présentation de la marche à suivre pour diagnostiquer le niveau de maîtrise de la qualité par l'entreprise (audit organoleptique). Plusieurs de ces chapitres théoriques sont accompagnés de fiches techniques. Une seconde partie propose deux exemples pratiques. Pour les deux produits choisis, l'analyse des dangers a été réalisée de la façon la plus complète possible. Des exemples de points critiques, de mesures de surveillance et d'actions correctives sont également présentés. Enfin, un site internet permet d'accéder à des modèles de fiches vierges et à un formulaire pour l'audit organoleptique téléchargeables.

  • par QUITTET, Catherine et NELIS, Helen

    Depuis quelques années, l'ensemble du secteur alimentaire est confronté à la mise en place obligatoire d'un système de prévention des dommages causés aux consommateurs suite à l'ingestion de denrées alimentaires. Ce système, appelé "HACCP" pour "Hazard Analysis Critical Control Point", consiste en l'analyse des dangers et la détermination des points critiques pour leur maîtrise (CCP). En d'autres termes, il est demandé aux entreprises, PME et artisans du secteur alimentaire de déterminer les étapes qu'il est nécessaire et obligatoire de surveiller pour éviter tout dommage chez le consommateur. A l'heure actuelle, l'information est peu diffusée et, de plus en plus, les petites et moyennes entreprises et artisans sont confrontés à un manque de temps, d'argent et de personnes qualifiées pour mettre en place ce système de prévention des dangers. D'après les statistiques, la mise en place du système HACCP et son maintien dans le temps peuvent coûter, selon les entreprises, de 2 à 5 pourcent du chiffre d'affaire, ce qui n'est pas négligeable. Toutefois, cela peut, à long terme, permettre une meilleure organisation du travail et donc, en fin de compte, engendrer un réel bénéfice pour l'entreprise. L'application du système HACCP implique la mise en ouvre d'un plan de nettoyage et de désinfection sûr et parfois des modifications de l'infrastructure des bâtiments, la formation du personnel, la traçabilité des produits, l'écriture de procédures, un système de documentation à jour, etc. Afin de rendre l'information disponible et la rédaction du plan HACCP des entreprises plus aisée, un projet financé par les services fédéraux des Affaires scientifiques, techniques et culturelles a été réalisé au sein de la Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) et la Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback). Les services d'inspection du Ministère de l'Agriculture ont été associés à la démarche afin de résoudre les problèmes rencontrés sur le terrain. En effet, l'application du système HACCP est, dans sa quasi totalité, une exigence légale. Enfin, 32 PME et artisans représentatifs de l'ensemble du secteur alimentaire ont été associés à toutes les étapes de cette étude qui a duré deux ans. Les trois vade-mecum sectoriels présentés ici - secteur viandes et poissons, secteur lait, secteurs alimentaires autres - sont l'aboutissement de ce travail de terrain. Une structure identique a été adoptée pour chacun des secteurs.

    Table des matières

    Sommaire des tomes. Introduction. Législation (belge et européenne). Application pratique des étapes du système HACCP : Généralités - Description des produits - Diagramme de fabrication - Bonnes pratiques d'hygiène - Analyses des dangers, Mesures préventives - Identification des CCP - Établissement des limites critiques - Systèmes de surveillance et enregistrements de ces surveillances - Plan d'actions correctives et responsabilités - Systèmes de documentions et d'enregistrements - Vérification du système HACCP - Renseignements utiles généraux.

  • par QUITTET, Catherine et NELIS, Helen

    Sedert enkelejaren wordt de voedingssector geconfronteerd met de verplichte implementatie van een preventiesysteem voor schade aan de consument ten gevolge van het verbruik van voedingsmiddelen. Dit systeem, HACCP, of "Hazard analysis critical control point", genaamd omvat de gevarenanalyse en de bepaling van kritische controlpunten om deze gevaren te beheersen. De ondernemingen, KMO en ambachtelijke bedrijven, moeten dus voor hun productiemethode de mogelijke gevaren opsporen en de productiestappen bepalen die specifiek moeten gecontroleerd worden om schade aan de consument te vermijden. De dag van vandaag is de beschikbare informatie weinig verspreid en kampen KMO en vakman met tijd- en geidgebrek en een tekort aan deskundig personeel om dit preventiesysteem te implementeren. Uit statistieken blijkt dat de kosten voor de realisatie van een HACCP-systeem en de opvolging ervan 2 tot 5 percent van de omzetcijfers bedragen, hetgeen toch een aanzienlijke som is. Dit alles kan echter op lange termijn leiden tot een betere werkorganisatie, hetgeen winst betekent voor de onderneming. De realisatie van dit systeem brengt echter specifieke problemen met zich mee: het opstellen van een reinigingsen ontsmettingsplan, verbeteringen van de infrastructuur van de gebouwen, opleiding van het personeel, opspoorbaarheid van de producten, opstellen van een documentatiesysteem, schrijven van procedures, het up to date houden van dossiers, enz. Om de beschikbaarheid van informatie omtrent HACCP te verbeteren, werd een project opgestart door de Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) en de Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback) en gefinancierd door de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden. Verschillende inspectiediensten werden initieel aangesproken om de verschillende praktijkproblemen op te lossen. De realisatie van een HACCP-systeem is in zijn totaliteit een wettelijke vereiste. Aan dit project werkten 32 KMO's en vakmensen mee, verspreid over heel België, die het geheel van de voedingsectoren vertengenwordigen, zowel wat betreft grootte van de ondernemingen als de verschillende deelsectoren. Door deze tweejarige studie werden de technische en praktische noden van de bedrijven duidelijk gemaakt. Dit heeft geleid tot het opstellen van sectorspecifieke vademecums voor de implementatie van het systeem. In deze vademecums wordt de praktijk weerspiegeld en een maximum aan technische en praktische informatie bij elkaar gebracht waarover bedrijven anders moeilijk kunnen beschikken bij gebrek aan tijd of middelen.

  • par QUITTET, Catherine et NELIS, Helen

    Sedert enkelejaren wordt de voedingssector geconfronteerd met de verplichte implementatie van een preventiesysteem voor schade aan de consument ten gevolge van het verbruik van voedingsmiddelen. Dit systeem, HACCP, of "Hazard analysis critical control point", genaamd omvat de gevarenanalyse en de bepaling van kritische controlpunten om deze gevaren te beheersen. De ondernemingen, KMO en ambachtelijke bedrijven, moeten dus voor hun productiemethode de mogelijke gevaren opsporen en de productiestappen bepalen die specifiek moeten gecontroleerd worden om schade aan de consument te vermijden. De dag van vandaag is de beschikbare informatie weinig verspreid en kampen KMO en vakman met tijd- en geidgebrek en een tekort aan deskundig personeel om dit preventiesysteem te implementeren. Uit statistieken blijkt dat de kosten voor de realisatie van een HACCP-systeem en de opvolging ervan 2 tot 5 percent van de omzetcijfers bedragen, hetgeen toch een aanzienlijke som is. Dit alles kan echter op lange termijn leiden tot een betere werkorganisatie, hetgeen winst betekent voor de onderneming. De realisatie van dit systeem brengt echter specifieke problemen met zich mee: het opstellen van een reinigingsen ontsmettingsplan, verbeteringen van de infrastructuur van de gebouwen, opleiding van het personeel, opspoorbaarheid van de producten, opstellen van een documentatiesysteem, schrijven van procedures, het up to date houden van dossiers, enz. Om de beschikbaarheid van informatie omtrent HACCP te verbeteren, werd een project opgestart door de Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) en de Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback) en gefinancierd door de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden. Verschillende inspectiediensten werden initieel aangesproken om de verschillende praktijkproblemen op te lossen. De realisatie van een HACCP-systeem is in zijn totaliteit een wettelijke vereiste. Aan dit project werkten 32 KMO's en vakmensen mee, verspreid over heel België, die het geheel van de voedingsectoren vertengenwordigen, zowel wat betreft grootte van de ondernemingen als de verschillende deelsectoren. Door deze tweejarige studie werden de technische en praktische noden van de bedrijven duidelijk gemaakt. Dit heeft geleid tot het opstellen van sectorspecifieke vademecums voor de implementatie van het systeem. In deze vademecums wordt de praktijk weerspiegeld en een maximum aan technische en praktische informatie bij elkaar gebracht waarover bedrijven anders moeilijk kunnen beschikken bij gebrek aan tijd of middelen.

  • par QUITTET, Catherine et NELIS, Helen

    Sedert enkelejaren wordt de voedingssector geconfronteerd met de verplichte implementatie van een preventiesysteem voor schade aan de consument ten gevolge van het verbruik van voedingsmiddelen. Dit systeem, HACCP, of "Hazard analysis critical control point", genaamd omvat de gevarenanalyse en de bepaling van kritische controlpunten om deze gevaren te beheersen. De ondernemingen, KMO en ambachtelijke bedrijven, moeten dus voor hun productiemethode de mogelijke gevaren opsporen en de productiestappen bepalen die specifiek moeten gecontroleerd worden om schade aan de consument te vermijden. De dag van vandaag is de beschikbare informatie weinig verspreid en kampen KMO en vakman met tijd- en geidgebrek en een tekort aan deskundig personeel om dit preventiesysteem te implementeren. Uit statistieken blijkt dat de kosten voor de realisatie van een HACCP-systeem en de opvolging ervan 2 tot 5 percent van de omzetcijfers bedragen, hetgeen toch een aanzienlijke som is. Dit alles kan echter op lange termijn leiden tot een betere werkorganisatie, hetgeen winst betekent voor de onderneming. De realisatie van dit systeem brengt echter specifieke problemen met zich mee: het opstellen van een reinigingsen ontsmettingsplan, verbeteringen van de infrastructuur van de gebouwen, opleiding van het personeel, opspoorbaarheid van de producten, opstellen van een documentatiesysteem, schrijven van procedures, het up to date houden van dossiers, enz. Om de beschikbaarheid van informatie omtrent HACCP te verbeteren, werd een project opgestart door de Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux, Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires (Prof. C. Deroanne) en de Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Levensmiddelentechnologie (Prof. P. Tobback) en gefinancierd door de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden. Verschillende inspectiediensten werden initieel aangesproken om de verschillende praktijkproblemen op te lossen. De realisatie van een HACCP-systeem is in zijn totaliteit een wettelijke vereiste. Aan dit project werkten 32 KMO's en vakmensen mee, verspreid over heel België, die het geheel van de voedingsectoren vertengenwordigen, zowel wat betreft grootte van de ondernemingen als de verschillende deelsectoren. Door deze tweejarige studie werden de technische en praktische noden van de bedrijven duidelijk gemaakt. Dit heeft geleid tot het opstellen van sectorspecifieke vademecums voor de implementatie van het systeem. In deze vademecums wordt de praktijk weerspiegeld en een maximum aan technische en praktische informatie bij elkaar gebracht waarover bedrijven anders moeilijk kunnen beschikken bij gebrek aan tijd of middelen.

  • par VERMEULEN, Philippe (coord.) ; STOUTEN, Piet (coord.) ; van RAAMSDONK, Leo (coord.) ; de JONG, Jacob (coord.) ; JØRGENSEN, Jan Sten (coord.) ; PIERNA, Juan Antonio Fernández (coord.) ; BERBEN, Gilbert (coord.) et BAETEN, Vincent (coord.)
  • par BAETEN, V. (coord.) ; VERMEULEN, P. (coord.) ; BERBEN, G. (coord.) et DARDENNE, P. (coord.)
  • par SINDIC, M. ; MASSAUX, C. ; PARIDAENS, A.M. ; LENARTZ, J. ; VANCUTSEM, F. ; BODSON, B. et SINNAEVE, G.

    Gembloux Agro-Bio Tech (Unité de Technologie des Industries agro-alimentaires et Unité de Phytotechnie des Régions tempérées) et le Centre Wallon de Recherches agronomiques (Département Valorisation des Productions agricoles) ont uni leurs compétences, dans le cadre d'un projet de recherche, financé par la Région wallonne (DGARNE - Direction de la Recherche), pour évaluer l'influence des facteurs de types génétiques et culturaux sur les caractéristiques physico-chimiques de l'amidon. Les relations existant entre la structure de l'amidon et ses propriétés technologiques ont été également étudiées. Les travaux de recherche réalisés soulignent l'importance de la variabilité des caractéristiques des amidons de blés indigènes. Les différences observées portent notamment sur la teneur en amidon, la distribution de la taille des granules et le rapport amylose/amylopectine. Elles induisent aussi des variations conséquentes au niveau du rendement d'extraction de l'amidon, de la qualité de la séparation amidon/gluten, de l'endommagement de l'amidon ainsi que des paramètres de viscosité des empois d'amidon ou encore de la sensibilité aux attaques enzymatiques. Ces écarts de comportement sont tels qu'ils sont à même d'influer les processus de fabrication et indiquent l'intérêt de développer des productions de blé ciblées en fonction des diverses applications industrielles tant alimentaires que non-alimentaires. Ce livre s'adresse aux différents intervenants de la filière blé (sélectionneurs, agriculteurs, négociants-stockeurs, meunerie-boulangerie, amidonnerie et industries de transformation de l'amidon). En effet, lors des prochaines années, le secteur céréalier sera amené à relever des défis importants. Sa pérennité passe par une orientation différenciée des productions vers des applications technologiques et industrielles à haute valeur ajoutée. Les résultats des recherches présentés dans cet ouvrage devraient contribuer à mieux connaître et maîtriser la composante amidon du blé afin de répondre correctement aux demandes des industries (agroalimentaires ou non) et de là accroître les débouchés.

Titre

Aller en haut